Doel van de vaardighedencheck: concreet maken van de gedragsmatige en sociaal-emotionele ondersteuningsbehoefte van leerlingen. De doorlopende leerlijn wordt concreet.
Scholen in Nederland moeten continu zicht houden op de ontwikkeling en de ondersteuningsbehoefte van de leerlingen. Dit is uitgewerkt in de standaard OP2 “zicht op ontwikkeling en begeleiding” uit het toezichtkader van de Inspectie van het Onderwijs, waarop scholen worden beoordeeld. Het gaat hier om de kwaliteitszorg op het niveau van de leerling. Wat gaat er goed en wat kan er beter? Deze vragen blijven gedurende de schoolloopbaan van leerlingen steeds terug komen. Vaardighedencheck biedt scholen de mogelijkheid om de vaardigheidsontwikkeling van de leerlingen cyclisch te monitoren en te evalueren, om daarmee zicht de houden op de ontwikkeling en de benodigde begeleiding. De vragenlijst is een hulpmiddel dat helpt bij het ontwikkelingsgesprek en de daaruit voortvloeiende doelstellingen en plannen van aanpak.
De vaardighedencheck is toepasbaar voor alle leerlingen vanaf groep 5 t/m de examenjaren. Het invullen van de vragenlijst kan in de onderwijstijd van een klas gepland worden. De differentiatie volgt hierna. Voor sommige leerlingen wordt geen plan van aanpak gemaakt en voor andere begint een intensieve oefenperiode. Om kinderen gelijke kansen te geven, moet je ze immers ongelijk onderwijs aanbieden.
Met de vaardighedencheck wordt input voor de gesprekken over de ondersteuningsbehoefte van leerlingen gegeven. Dit is een passend middel om de ‘hoe’ waar het Ministerie van OCW over spreekt, wat betreft de ondersteuningsbehoefte, in te vullen. Kijk hier voor meer informatie over de richtlijn die OCW heeft opgesteld. Deze (PDF) richtlijn is een praktisch en waardevol middel voor elke school. Je maakt de leerling eigenaar van zijn eigen ontwikkelproces en zet zowel leerling, ouder en leerkracht/docent vroegtijdig in een gezamenlijk proces.
De didactische lijn is vaak duidelijk. Dit wordt immers ook al jarenlang gemeten. Het meten van vaardigheden (gedrag) is lastiger. En ook worden de gesprekken over gedrag als ingewikkelder ervaren dan over cijfers. De ondersteuningsbehoefte, die gedragsmatig en sociaal-emotioneel van aard is, maakt immers of de leerling HAVO gaat volgen in het reguliere voortgezet onderwijs of het speciaal voortgezet onderwijs.
Als je deze vaardigheden benadert als ‘levensvaardigheden’ is aandacht hiervoor eigenlijk op elk moment goed. Denk hierbij aan alle leerlingen tussen groep 5 PO en klas 6 VO.
De vaardighedencheck bevat suggesties en denkrichtingen die leerkrachten en mentoren kunnen gebruiken voor hun plannen van aanpak. Hoe kun je werken aan een vaardigheid met een leerling? Vaardighedencheck helpt leerkrachten en mentoren om plan- en doelmatig te werken (‘van kreet naar concreet’). Bij elk vaardigheidsitem vind je praktische handelingsadviezen. Daarbij wordt een algemeen en een verdiepend handelingsadvies gegeven. Deze worden ondersteund met verschillende werkbladen waarmee scholen kunnen werken. We adviseren scholen om voor leerlingen een ‘vaardighedenmap’ aan te maken (bijvoorbeeld een snelhechter). Deze werkbladen kunnen dan als vulling dienen voor deze vaardighedenmap.
Meten van vaardigheden
De vaardighedencheck kijkt naar vaardigheden die een leerling nodig heeft. Niet alleen de leerling, maar ook ouders en de leerkracht/docent vullen de vaardighedencheck in. Zo krijg je een ‘3 perspectieven meting’. Het invullen duurt ongeveer een half uur per persoon. Je krijgt hiermee een goed beeld van waar de leerling staat. Dankzij de vaardighedencheck hoef je niet zelf te bedenken wat de leerling nodig heeft. Het totaaloverzicht laat namelijk zien wat de aandachtsgebieden zijn en waar de leerling behoefte aan heeft.
Aan de slag
Het totaaloverzicht van de drie ingevulde perspectieven laat zien welke vaardigheden de leerling al beheerst en welke nog in ontwikkeling zijn. Nu moet dit totaaloverzicht nog omgezet worden naar een oefenplan: Praktische handelingsadviezen waar je direct mee aan de slag kunt. Deze aandachtsgebieden kunnen namelijk worden opgenomen in het handelingsplan of ontwikkelingsperspectief van de leerling.
De basisschool of VO school bespreekt het totaaloverzicht met leerling en ouders. Gezamenlijk wordt er een plan van aanpak opgesteld. Op welke vaardigheden gaan wij ons richten? En wat betekent dit voor het gedrag van de leerling in de klas en het handelen van de leerkracht/docent? Bij het oefenen van sommige vaardigheden kunnen ouders ook helpen. Denk aan hulp bij het huiswerk maken of bij het leren plannen van schoolwerk.
Na verloop van tijd (bijvoorbeeld een meetmoment in de onderbouw en bovenbouw) kan er een nieuwe meting gedaan worden. De leerling, ouder en leerkracht bespreken vervolgens de stand van zaken omtrent de vaardigheden en stellen zo nodig hun plan van aanpak bij.
Op deze manier wordt er in gezamenlijkheid, gericht en planmatig, gewerkt aan een doorlopende ontwikkelingslijn.
Wat is de kracht van de vaardighedencheck?
- Het is een inhoudelijke toevoeging aan het onderwijsprogramma van zowel het primair als het voortgezet onderwijs. Het maakt het werken aan vaardigheden expliciet en concreet.
- De leerling is maximaal betrokken en eigenaar van zijn eigen ontwikkelproces.
- Het zorgt voor een duidelijk gezamenlijk proces tussen de leerling, ouders en leerkracht/docent: je weet waar je staat en waar je naartoe moet. De school gaat een traject in voor het verbeteren en ontwikkelen van vaardigheden.
- Het helpt scholen om aandachtspunten van leerlingen te vertalen naar handelingsadviezen en een concreet plan van aanpak. Dit bevordert het plan- en doelmatig werken.
- Door de 3 perspectieven meting stimuleer je zelfreflectie en perspectiefname van alle betrokkenen. Het is waardevol om al jong te leren dat er meerdere meningen kunnen bestaan over eenzelfde vraagstuk en dat het goed is je al vroeg te leren verplaatsen in de belevingswereld van een ander.
- De verzamelde informatie biedt de mogelijkheid voor het maken van een analyse op verschillende niveaus: klas, school of schoolbestuur. Ook helpt het bij het nemen van beleidsbeslissingen.
Contact
Heb je interesse in het werken met de vaardighedencheck, vragen of wil je een vrijblijvende offerte opvragen? Neem gerust contact op. Dit kun je doen via de contactpagina.